ගැඹුරු මුහුද විනිවිද දකිමු (Penetrating the deep sea)

සාගරය එහි ගැඹුර අනුව කලාප කිහිපයකට බෙදේ.

                    1. Epipelagic zone (අපි සමුද්‍ර කලාපය)

                    2. Mesopelagic zone (මෝසෝ සමුද්‍ර කලාපය )

                    3. Bathypelagic zone (ආඝාද සාගරික කලාපය)

                    4. Abyssopelagic zone

                    5. Hadopelagic zone

සමුද්‍ර කලාපයේ ස්ථර

සාමාන්‍යයෙන් Bathypelagic කලාපය මීටර් 1000-4000 ගැඹුර සහ Abyssopelagic කලාපය මීටර් 4000–6000 ගැඹුර දක්වා විහිදේ. කෙසේ වෙතත්, Bio-luminance (ස්වයං ආලෝකය නිපදවීම) වැනි ගැඹුරු මුහුදේ ජීවීන්ගේ ලක්ෂණ Mesopelagic (මීටර් 200-1000 ගැඹුරු) කලාපයේ ද දැකිය හැකිය. Mesopelagic කලාපය යනු Disphotic කලාපයයි. එයින් අදහස් කරන්නේ ආලෝකය අවම, නමුත් තවමත් මැනිය හැකි බවයි. සාගරයේ ස්ථානය අනුව ඔක්සිජන් අවම ස්ථරය මීටර් 700 ත් 1000 ත් අතර ගැඹුරක පවතී. මෙම ප්‍රදේශය පෝෂ්‍ය පදාර්ථ බහුල වන ස්ථානය ද වේ. Bathypelagic සහ Abyssopelagic කලාප උදාසීන වන අතර එයින් අදහස් කරන්නේ සාගරයේ මෙම ප්‍රදේශයට කිසිදු ආලෝකයක් විනිවිද නොයන බවයි. මෙම කලාප වාසය කළ හැකි සාගර අවකාශයෙන් 75% ක් පමණ වේ.

Epipelagic කලාපය (මීටර 0-200) යනු ආලෝකය ජලයට විනිවිද යන අතර ප්‍රභාසංශ්ලේෂණය සිදු වේ. මෙය Photic කලාපය ලෙසද හැඳින්වේ. මෙය සාමාන්‍යයෙන් ජලයට මීටර් සිය ගණනක් පහළින් විහිදෙන නිසා සාගර පරිමාවෙන් 90% ක් පමණ ගැඹුරු මුහුද අඳුරේ පවතී. ගැඹුරු මුහුද ද අතිශයින්ම හිතකර නොවන පරිසරයක් වන අතර උෂ්ණත්වය කලාතුරකින් 3 ° C (37.4 ° F) ඉක්මවන අතර −1.8 C (28.76 ° F) තරම් අඩු අගයක් ගනී (350 C හෝ 662 ° F ඉක්මවිය හැකි ජල තාප වාතාශ්‍ර පරිසර පද්ධති හැර). අඩු ඔක්සිජන් මට්ටම් සහ පීඩනය වායුගෝල 20 ත් 1,000 ත්  ( 2 MPa ත් 100 MPa ත් ) අතර වේ.

ගැඹුරු මුහුදේ සිටින මසුන්, සූර්යාලෝකය ලැබෙන මතුපිට ජලයට පහළින් අන්ධකාරයේ ජීවත් වන සතුන් වන අතර එම කලාප මුහුදේ Epipelagic හෝ Photic කලාපයට පහළින් පිහිටා ඇත. ගැඹුරු සාගරයේ ජලය Epipelagic කලාපයට වඩා බෙහෙවින් පහළට විහිදෙන අතර මෙම ගැඹුරු කලාපවල ජීවත්වීමට අනුවර්තනය වූ විවිධාකාර Pelagic මසුන් ඇත. Lanternfish, Flashlight fish, Cookiecutter shark, Bristlemouths, Anglerfish, Viperfish සහ Eelpout විශේෂ ප්‍රධාන ගැඹුරු මුහුදු මසුන් වේ.

Coryphaenoides armatus

Gigantacitis gargantua

Melanocetus johnsonii

මාළුවෙකු මුහුදට ගැඹුරට ගමන් කරන විට, ජලයේ ඉහළින් ඇති බර ඔවුන් මත ජල ස්ථිතික පීඩනය වැඩි කරයි. මෙම වැඩිවන පීඩනය සෑම මීටර් 10 ක්ම ගැඹුරට එක් සම්මත වායුගෝලයක් පමණ වේ (එක් වායුගෝලයක් යනු ඉහත වායුගෝලය මගින් මුහුදේ මතුපිට ඇති පීඩනයයි). Bathypelagic කලාපයේ පතුලේ ඇති මත්ස්‍යයෙකුට මෙම පීඩනය වායුගෝල 400 ක් පමණ වේ (වර්ග අඟලකට රාත්තල් 6000 කට ආසන්න වේ). 

ගැඹුරු මුහුදු ජීවීන්ට සෛලීය හා භෞතික විද්‍යාත්මක මට්ටම්වල අනුවර්තනයන් ඇති අතර එමඟින් විශාල පීඩනයකින් යුත් පරිසරයක ජීවත් වීමට ඉඩ සලසයි. මෙම අනුවර්තනයන් නොමැති වීමෙන් නොගැඹුරු ජල විශේෂ ගැඹුරැ කලාප වල විහිදී යා හැකි ගැඹුර සීමා කරයි. බාහිර පීඩනයේ ඉහළ මට්ටම් පරිවෘත්තීය ක්‍රියාවලීන් හා ජෛව රසායනික ප්‍රතික්‍රියා ඉදිරියට යන ආකාරය කෙරෙහි බලපායි.එමෙන්ම පීඩන වෙනස නිසා ප්‍රධාන වශයෙන් සෛලීය තරලයේ සංඝටක ජල ව්‍යුහයට බලපෑමක් ඇති කරයි. මෙම වෙනසට අනුවර්තනය වීම සඳහා ගැඹුරු මුහුදේ මසුන්ගේ ප්‍රෝටීන් ව්‍යුහය සහ ප්‍රතික්‍රියා නිර්ණායක මෙම තත්වයන්හි ප්‍රතික්‍රියා සිදු කිරීම සඳහා පීඩනයට ඔරොත්තු දෙන පරිදි සකස් කර ඇත.  

ගැඹුරුම සාගර කලාපය වන Hadopelagic කලාපය අවම ලෙස ගවේෂණය කළ හා අතිශයින්ම විහිදුනු සාගර පරිසර පද්ධති ලෙස සැලකේ. ඒවා හිරු එළිය නොමැතිකම, අඩු උෂ්ණත්වය, පෝෂක හිඟය වැනි කරැණු වලින් සමන්විත වේ. බොහෝ ජීවීන් වන්නේ මෘතෝපජීවින්ය. දැනට 400 කට අධික විශේෂ මෙම පරිසර පද්ධති වලින් දන්නා අතර ඒවායින් බොහොමයක් ආන්තික පාරිසරික තත්ත්වයන්ට භෞතික විද්‍යාත්මක අනුවර්තනයන් ඇත. 

Written by: Malithi Hansika Palliyaguru

References :

Haedrich RL (1996) "Deep-water fishes: evolution and adaptation in the earth's largest living spaces" Journal of Fish Biology

Sutton, T.T. (Nov 2005). "Trophic ecology of the deep-sea fish Malacosteus niger (Pisces: Stomiidae): An enigmatic feeding ecology to facilitate a unique visual system?". Deep-Sea Research